02.09.2019 12:03

Instalacja elektryczna – modernizacja czy wymiana?

Instalacja elektryczna zawsze musi zostać dopasowana do potrzeb użytkowników. Jednak używamy coraz więcej urządzeń elektrycznych i po jakimś czasie bywa, że nie jest w stanie zaspokoić zwiększonego zapotrzebowania na energię elektryczną. W takiej sytuacji trudno o bezpieczną i komfortową eksploatacją urządzeń przez nią zasilanych. Dlatego trzeba rozważyć pewne zmiany.

Udoskonalenie instalacji elektrycznej w starym budownictwie

Prawo budowlane okazuje się dość nieprecyzyjne w przedmiocie ustalenia zakresu działań związanych z modernizacją instalacji elektrycznej. Należy zatem przyjąć, że obejmuje on szereg prac mających na celu udoskonalenie już istniejących rozwiązań. Unowocześnienie instalacji dotyczy przede wszystkim budynków i mieszkań, które zostały zbudowane więcej niż 20-30 lat temu. Często stan techniczny takiej instalacji pozostawia wiele do życzenia, ale czasami konieczne także okazuje się dostosowanie starszej instalacji do obecnie obowiązujących przepisów oraz mocno zmodyfikowanych potrzeb.

W przypadku wieloletnich domów czy mieszkań problem dotyczy przede wszystkim przestarzałych przewodów aluminiowych. Ich wymiana jest dość uciążliwa, ale w wielu przypadkach po prostu konieczna. Trzeba mieć świadomość, że taka instalacja elektryczna stanowi zagrożenie dla domowników, więc jej rozbudowanie nie ma żadnego sensu. Dawniej również nieco inaczej szacowano zapotrzebowanie na energię. Wynika to z faktu zdecydowanie mniejszej ilości wykorzystywanych urządzeń elektrycznych niż obecnie. Co więcej, stare kable aluminiowe mają zazwyczaj niewielki przekrój i łatwiej się łamią. Aluminium gorzej też przewodzi prąd, a także powierzchniowo się utlenia. W przypadku tego typu przewodów nawet nie ma co myśleć o zwykłej modernizacji i konieczna jest wymiana wszystkich drutów. Stwarzają one zagrożenie porażeniem, a nawet pożarem. Również obniżenie poziomu napięcia w sieci, nieustanne wyskakiwanie korków czy ślady przewodów na ścianie wskazuje na niezbędność wymiany instalacji.

Do podjęcia decyzji o modernizacji instalacji elektrycznej może też skłonić niezbyt estetyczny wygląd łączników oświetleniowych oraz gniazd. Wychodzące gniazda ze ściany nie tylko brzydko się prezentują, ale są również niebezpieczne dla domowników. Mocno wyeksploatowany osprzęt jest szczególnie widoczny na tle pięknie odnowionych ścian, więc podczas remontu pomieszczeń jego wymiana wydaje się oczywista. Kolejna kwestia dotyczy niedoboru gniazd, a to problem wyjątkowo odczuwalny w starym budownictwie. Czasami pojawia się chęć dodania punktu oświetleniowego w nowym miejscu albo potrzeba zamontowania urządzeń o znacznie większej mocy i zasilanych z osobnych przewodów. W tym ostatnim przypadku bywa też konieczne doprowadzenie przewodów 5-żyłowych np. do przepływowych ogrzewaczy wody albo kuchenek elektrycznych.

Modernizacja instalacji elektrycznej w nowym budownictwie

Teoretycznie wydaje się, że problemy z instalacją elektryczną nie dotyczą nowych budynków. Niestety, ale praktyka mija się z teorią. Nawet nowe projekty zawierają błędy. Najczęściej jest to nieprawidłowe rozplanowanie lokalizacji łączników oświetleniowych lub gniazd. Zdarza się nawet wadliwe poprowadzenie przewodów. Taka sytuacja na pewno zmusza do modernizacji instalacji elektrycznej. Dlatego właściciele nowych mieszkań, domów czy lokali użytkowych powinni dokładnie przyjrzeć się poszczególnym elementom instalacji jeszcze przed rozpoczęciem prac wykończeniowych. Lepiej dokonać ewentualnych poprawek zanim rozpocznie się malowanie ścian.

Modernizacja instalacji elektrycznej – kwestia przyłącza

Warto pamiętać, że w starym budownictwie nawet przyłącza są wykonane z cienkich przewodów i niedostosowane do aktualnie wymaganych obciążeń. Bywa też, że przyłącze nie jest trójfazowe, ale jednofazowe. Wtedy trudno myśleć nie tylko o zwiększeniu obciążenia, ale i zamontowaniu niektórych nowoczesnych urządzeń zasilanych energią elektryczną. Jedyną opcją pozostaje zwrócenie się do zakładu energetycznego o zwiększenie przydziału mocy oraz zmiana przyłącza pomiędzy budynkiem a siecią elektryczną.

Aktualnie zaleca się przydział mocy o wartości 12-15 kW. W przypadku wykorzystania przepływowych ogrzewaczy może być potrzebny czasami nieco większy przydział. Trzeba jednak mieć świadomość, że nie wszędzie (np. z powodu złego stanu sieci niskiego napięcia) jest możliwy aż tak duży przydział mocy. To wymaga zatem sprawdzenia. Ustaleniem koniecznej mocy powinien zająć się doświadczony elektryk, takim elektrykiem jest np. Andrzej Bochenek z Krakowa. Musi oczywiście mieć wiedzę na temat wszystkich użytkowanych urządzeń. W związku z tym, że nie wszystkie sprzęty muszą pracować równocześnie, to w miarę łatwo można zapobiegać nadmiernemu wzrostowi obciążenia chwilowego. Wystarczy zastosować tzw. wyłączniki pierwszeństwa. Wtedy to włączenie jednego urządzenia powoduje chwilowe wyłączenie innego.

Udoskonalenie instalacji elektrycznej – przede wszystkim rozdzielnica!

Obecne przepisy nakładają obowiązek wyposażenia instalacji w nowoczesną rozdzielnicę z modułami ochronnymi zamiast tradycyjnych korków. Co więcej, w obwodach niezbędne są trzy przewody, ponieważ rozdziela się przewód ochronny od neutralnego. Wymiana rozdzielnicy czasami wymaga demontażu licznika, a o tym fakcie należy powiadomić zakład energetyczny. Tablica rozdzielcza jest miejscem zbiegania się obwodów elektrycznych zasilających zarówno pojedyncze urządzenia, jak i ich grupy (np. oświetlenie czy gniazda). Specjalne ochronniki i wyłączniki stanowią ich ochronę, natomiast urządzenia sterująco-sygnalizacyjne umożliwiają komfortową kontrolę stanu całej instalacji. Jednocześnie automatyzują działanie wszystkich urządzeń. Taką funkcję pełnią kontrolki napięcia, wyłączniki zmierzchowe bądź zegary sterujące np. ogrzewaniem elektrycznym. Na pewno warto zadbać o szczegółowy opis działania każdego z tych modułów.

Wygodne rozprowadzanie przewodów

Przede wszystkim trzeba pamiętać, że obecnie przewody mające przekrój mniejszy niż 10 mm2 nie mogą być aluminiowe, ale wyłącznie miedziane. W przypadku ścian otynkowanych przewody prowadzi się w tynku bądź pod nim. Kable płaskie rozprowadza się bezpośrednio w nieotynkowanej ścianie, w specjalnie wcześniej wykutych bruzdach. Jeżeli przewody mają inny przekrój, to umieszcza się je w rurkach osłonowych z tworzywa sztucznego. Rurki mogą być gładkie albo karbowane. Dopiero wtedy ścianę pokrywa się tynkiem. To pierwsze rozwiązanie umożliwia wykucie płytszych bruzd, a to drugie pozwala na swobodną wymianę przewodów bez wcześniejszego kucia ścian.

Istnieje również opcja układania kabli już po wykończeniu i pomalowaniu ścian. Wtedy umieszcza się je w listwach instalacyjnych lub kanałach mocowanych przy podłodze oraz wokół ościeżnic okien i drzwi. W ten sam sposób można ponadto umieścić łączniki, gniazda wtykowe czy też oświetlenie miejscowe.

Gniazda elektryczne, puszki i łączniki oświetleniowe

Wymiana gniazd i łączników najbardziej rzuca się w oczy, a zazwyczaj naprawdę jest potrzebna. Stare mogą być nie tylko uszkodzone, ale i niezbyt estetyczne. Obecnie wybór okazuje się znacznie szerszy niż tradycyjny osprzęt z białego tworzywa sztucznego. Można zdecydować się na tego typu elementy wykonane z drewna, metalu, szkła czy porcelany i to w bardzo różnorodnej kolorystyce. W ten sposób naprawdę łatwo dopasować je do aranżacji pomieszczeń.
Na pewno warto wcześniej sprawdzić, czy określona seria stylistyczna zawiera cały potrzebny osprzęt. Niekoniecznie dostępne mogą być ściemniacze albo łączniki żaluzjowe, a elementy o odmiennej stylistyce zlokalizowane koło siebie niezbyt dobrze się prezentują. W przypadku większych grup tego typu elementów można zastosować ramki wielokrotne, co jeszcze bardziej podkreśla walory estetyczne.
Gniazda wtyczkowe w pokojach powinny zostać zamontowane około 30 cm nad podłogą. W przypadku kanałów i listew osprzęt mocuje się w ich obudowie albo w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Łączniki oświetleniowe lokalizuje się przede wszystkim około 15 cm od ościeża drzwi i mniej więcej 120-140 cm od podłogi.

Bezpieczna instalacja elektryczna

Pierwszy krok to wymiana bezpieczników topikowych oraz gniazd z uziemieniem indywidualnym. Konieczne też jest wykonanie miejscowego i głównego połączenia wyrównawczego. Zamiast gniazd wtykowych bez ochronnego styku zaleca się takie z bolcem bądź typu schucko. Rozdzielnica powinna mieć wyłącznik różnicowoprądowy dla ochrony przeciwpożarowej, a także specjalne ochronniki przeciwprzepięciowe zapobiegające pojawieniu się przepięć w sieci zasilającej oraz chroniące przed niekorzystnymi skutkami wyładowań atmosferycznych. Z kolei pojedyncze obwody, ewentualnie grupy obwodów odbiorczych należy zabezpieczyć wyłącznikami różnicowoprądowymi na prąd różnicowy maksymalnie 30 mA.

Warto jeszcze podkreślić, że drobne zmiany nie wymagają sporządzenia dokumentacji. Jednak do przeprowadzenia rozbudowy lub wymiany instalacji elektrycznej konieczny jest projekt oraz kosztorys przygotowany przez doświadczonego elektryka ze stosowanymi uprawnieniami.