"Wolność przyszła z Podgórza" / Wernisaż wystawy 31.10.2018

30 października 1918 r. wczesnym rankiem żołnierze stacjonujący w austriackich koszarach przy ul. Kalwaryjskiej w Podgórzu, z inicjatywy porucznika Antoniego Stawarza, rozbroili austriacką załogę. W tym samym czasie identyczną akcję przeprowadzono w koszarach przy ul. Wielickiej.

Żołnierze, z przypiętymi do austriackich mundurów biało-czerwonymi wstążkami wyruszyli w stronę Krakowa, po drodze zajmowali austriackie budynki rządowe. Żołnierze, do których przyłączali się rozentuzjazmowani krakowianie dotarli m.in. do koszar obrony krajowej przy ulicy Siemiradzkiego, z których uwolniono uwięzionych tam legionistów, członków POW i osoby podejrzewane o spiskowanie przeciwko władzy austriackiej.

Po obejściu niemal całego Krakowa żołnierze wrócili do podgórskich koszar. Na wieść o zamieszkach w mieście generał Siegmund Benigni kontaktuje się z dyrektorem krakowskiej policji Rudolfem Krupińskim, aby policja rozpędziła manifestantów.

Krupiński informuje go, że policja podporządkowała się powołanej 28 października Polskiej Komisji Likwidacyjnej. Benigni udaje się, więc do magistratu na rozmowy z PKL. Tam, po krótkiej wymianie zdań, widząc swoją bezsilność, Austriacy oddają władzę.

W czasie, gdy trwają rozmowy w magistracie, por. Stawarz wysyła oddział, który zajmuje siedzibę głównej warty garnizonu przy wieży Ratuszowej na Rynku Głównym. To najbardziej symboliczny akt tamtego dnia.

Zamiast dwugłowego orła na budynku odwachu pojawiła się biało-czerwona flaga, a polscy żołnierze zastępuję austriackich wartowników. Kraków jest wolny. Tak w skrócie wyglądał 31 października 1918 r. w Krakowie.

W setną rocznicę tych wydarzeń Muzeum Historyczne Miasta Krakowa w oddziałach Muzeum Podgórza i Wieża Ratuszowa przygotowało wystawy przypominające tamte niezwykłe i jakże radosne dla Polaków dni.

Wystawa Wolność przyszła z Podgórza przygotowana w oddziale Muzeum Podgórza została poświęcona okolicznościom przeprowadzenia przewrotu, który zakończył się odebraniem władzy przez Polaków Austriakom, przejęciem magazynów i ważnych obiektów wojskowych, w tym lotniska w Rakowicach.

To właśnie ze zlokalizowanych w Podgórzu austriackich koszar wyruszyły polskie oddziały wyzwalające Kraków.

Z kolei ekspozycja zatytułowana Wieża Pamięci, zorganizowana w oddziale Wieża Ratuszowa dokumentuje te wydarzenia z pierwszych lat niepodległej Polski, które rozegrały się na Rynku Głównym.

Przypomniane są tutaj zarówno przejęcie warty od Austriaków 31 października 1918 roku, które miało miejsce w przylegającym niegdyś do murów wieży odwachu, jak i Święto Zjednoczenia Armii z udziałem Józefa Piłsudskiego, Józefa Hallera i Józefa Dowbora-Muśnickiego, będące ukoronowaniem procesu tworzenia Wojska Polskiego.

Obie wystawy są częścią cyklu Krakowski Hejnał Wolności. Trzecią z wystaw jest prezentowana w Domu Zwierzynieckim ekspozycja Kopiec Pamięci. Tematem wystawy jest kopiec Józefa Piłsudskiego – symbol wdzięczności narodu dla Marszałka, a także znak jego nierozerwalnego związku z Krakowem.

Wystawy Wolność przyszła z Podgórza oraz Kopiec pamięci zostały wpisane w miejski projekt Wyzwolona 1918.