W ciągu dekady wzrosła liczba kobiet studiujących kierunki informatyczne na uczelniach

Z danych zawartych w publikacji wynika, że w okresie 2013-2022 na publicznych uczelniach technicznych zauważalny jest postęp – udział kobiet studiujących na kierunkach nowo technologicznych[1] wzrósł z 13 do 15%, natomiast udział kobiet studiujących na kierunkach informatycznych – z niespełna 11% do ponad 15%. Liczba kobiet studiujących na publicznych uczelniach technicznych na kierunkach informatycznych wzrosła w ciągu 10 lat o 47% (na wszystkich rodzajach uczelni aż o 56%), podczas gdy liczba mężczyzn zmniejszyła się o 3%. Należy jednak wziąć pod uwagę, że w tym okresie znacznie uległa poszerzeniu oferta studiów ICT na tych uczelniach. Warto dodać, że w tym roku premiera raportu miała wyjątkowy charakter. Z okazji piętnastolecia kampanii Dziewczyny na Politechniki!/ Dziewczyny do Ścisłych! odsłonięto mural, który można oglądać w Warszawie, przy ul. Emilii Plater 25.

Szkodliwa nierównowaga płci maleje

Nierównowaga płci w obrębie różnych kierunków studiów utrzymuje się na rynku pracy i jest szkodliwa dla rozwoju społeczno-gospodarczego.

Dr Bianka Siwińska, CEO Fundacji Edukacyjnej Perspektywy i pomysłodawczyni kampanii Dziewczyny na Politechniki!/ Dziewczyny do Ścisłych!, wskazuje – w Polsce stopniowo zwiększają się liczby i udziały kobiet podejmujących studia na uczelniach technicznych i na kierunkach związanych z nowymi technologiami, również dzięki kampaniom zachęcającym dziewczęta i młode kobiety do takich studiów. Nieuchronnie nadchodzi rewolucja kobiet, jednak aby szybciej osiągnąć równowagę płci w tym obszarze, potrzeba intensywnych działań po stronie samych uczelni. Jednym z nich jest udział w kampanii Dziewczyny na Politechniki!/ Dziewczyny do Ścisłych! W tym roku celebrujemy jej 15-lecie!

Zgodnie z wynikami badań zróżnicowanie płci wpływa pozytywnie na wydajność zespołów oraz potencjał innowacyjny firm technologicznych. Aby wywołać takie efekty, konieczne jest wzmacnianie obecności kobiet w sferze nowych technologii i innowacji. Studia na kierunkach nowo technologicznych obejmują zarówno wytwarzanie technologii, jak i zaawansowaną analizę danych.

– Zaobserwowaliśmy pozytywne zjawisko, że w ciągu 10 lat na publicznych uczelniach technicznych znacznie zwiększyła się liczba kobiet studiujących na kierunkach informatycznych, które mają kluczowe znaczenie. Wzmacnianie pozycji kobiet w branży ICT jest korzystne dla pobudzania gospodarki oraz zwiększania inkluzywności społeczeństw – mówi dr inż. Jarosław Protasiewicz, dyrektor Ośrodka Przetwarzania Informacji (OPI). – W okresie 2013 – 2022 zarówno politechniki, jak i uniwersytety odnotowały czteroprocentowy wzrost udziałów kobiet wśród studentów kierunków informatycznych. Cieszy również fakt, że na najlepszych uczelniach, tak zwanych uczelniach badawczych, udział kobiet wśród studentów IT rośnie nawet bardziej dynamicznie niż w ogóle uczelni – z 14 do 20% – dodaje dyrektor OPI.

Inżynieria biomedyczna z wyraźną przewagą kobiet

– Uznaje się, że o zbalansowaniu płci można mówić wtedy, gdy proporcje kobiet lub mężczyzn mieszczą się w przedziale od 40 do 60%. Warto odnotować fakt, że pewne kierunki na publicznych uczelniach technicznych spełniają to kryterium. Są to: analityka biznesowa, informatyka społeczna, matematyka stosowana, biocybernetyka i inżynieria biomedyczna, inżynieria bezpieczeństwa, inżynieria bezpieczeństwa pracy, nanotechnologia i inżynieria obliczeniowa. Szczególnie dużym udziałem kobiet może się poszczycić kierunek inżynierii biomedycznej: w roku akademickim 2021/2022 stanowiły one 64% studentów – mówi autorka raportu „Kobiety na politechnikach 2023”, dr Anna Knapińska, adiunkta w Laboratorium Baz Danych i Systemów Analityki Biznesowej OPI.

Niestety gorzej wygląda sytuacja na uczelniach niepublicznych. W tych placówkach żaden z kierunków nie posiadał zrównoważonych proporcji reprezentantów obu płci. Największy odsetek kobiet studiowały media kreatywne (36%) i zarządzanie informacją (34%). Z kolei automatyka i robotyka, mechatronika oraz informatyka stosowana to niemal wyłącznie domena mężczyzn (odpowiednio 96%, 92% i 91%). W Dolnośląskiej Szkole Wyższej we Wrocławiu kobiety stanowiły jedną czwartą ogółu słuchaczy kierunków nowo technologicznych i był to najlepszy wynik spośród wszystkich niepublicznych uczelni technicznych. Na drugim miejscu (17%) uplasowała się Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi. W przypadku uczelni publicznych, najwyższą proporcję kobiet na kierunkach nowo technologicznych odnotowała w roku akademickim 2021/2022 Akademia Górniczo-Hutnicza imienia Stanisława Staszica w Krakowie, jednak nawet tam zaledwie jedna na pięć studiujących osób była kobietą. Najniższe udziały słuchaczek miały natomiast: Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny imienia Kazimierza Pułaskiego w Radomiu (5%), Uniwersytet Morski w Gdyni (6%) oraz Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku Białej (7%).

Biorąc pod uwagę jedynie samą informatykę, czyli najpopularniejszy kierunek z grupy IT, która była nauczana na 113 uczelniach, sytuacja wygląda inaczej. Uczelnią z najwyższym odsetkiem kobiet wśród studentów informatyki (44%) była Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu. Wśród uczelni publicznych najlepszy wynik osiągnął natomiast Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (21%).

Mniej kobiet wśród nauczycieli akademickich na uczelniach technicznych

Na publicznych uczelniach technicznych udział kobiet wśród nauczycieli akademickich w roku akademickim 2021/2022 roku wyniósł 34%, podczas gdy wskaźnik dla wszystkich uczelni publicznych to 48%. W przypadku niepublicznych uczelni technicznych proporcja kobiet wyniosła 46%. Charakterystyczne jest od lat, że wraz z kolejnymi stopniami i tytułami naukowymi liczba kobiet maleje. Tak zwany indeks szklanego sufitu (glass ceiling index, GCI) pokazuje, jakie szanse mają kobiety na osiągnięcie profesury tytularnej: 1 oznacza równość płci, a im wyższa wartość wskaźnika, tym trudniejsza sytuacja kobiet. GCI dla publicznych uczelni technicznych na poziomie 1,88 oznacza prawie dwa razy mniejsze szanse kobiet w porównaniu z mężczyznami na osiągnięcie najwyższego tytułu naukowego. Jeszcze trudniej było zostać profesorkami tytularnymi kobietom zatrudnionym na uczelniach niepublicznych o technicznym profilu (GCI = 2,81). Jeśli weźmiemy pod uwagę wyłącznie naukowczynie prowadzące badania w dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych, najłatwiej było uzyskać tytuł profesora kobietom zatrudnionym na uczelniach publicznych o technicznym profilu (GCI = 1,68), a najtrudniej – pracownicom instytutów naukowych (GCI = 2,30). Biorąc pod uwagę poszczególne dyscypliny, największe szanse na osiągnięcie profesury miały reprezentantki architektury i urbanistyki (GCI = 1,29), a najmniejsze – naukowczynie w dyscyplinie inżynierii chemicznej (GCI = 2,61).

Raport dostępny jest na portalu RAD-on: https://radon.nauka.gov.pl/analizy/kobiety-na-politechnikach-2023

Dziewczyny na Politechniki! / Dziewczyny do Ścisłych!

Pionierska (idea narodziła się w 2006 r.) i jednocześnie największa w Polsce kampania promująca kierunki techniczne i ścisłe wśród młodych kobiet w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej. Organizatorami są Fundacja Edukacyjna Perspektywy i Konferencja Rektorów Polskich Uczelni Technicznych. Celem kampanii jest przełamywanie stereotypów w myśleniu i zachęcanie uczennic szkół ponadpodstawowych do podejmowania studiów technicznych i ścisłych. Nauka i technologia potrzebują kobiet.

W jubileuszowej - piętnastej - edycji bierze udział 16 uczelni technicznych i uniwersyteckich wydziałów ścisłych (Akademia Górniczo-Hutnicza, Politechnika Częstochowska, Politechnika Koszalińska, Politechnika Krakowska, Politechnika Łódzka, Politechnika Morska, Politechnika Poznańska, Politechnika Rzeszowska, Politechnika Śląska, Politechnika Warszawska, Politechnika Wrocławska, Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych, Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania, Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki Uniwersytetu Gdańskiego, Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, Wydział Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Wrocławskiego) oraz (po raz pierwszy w historii projektu) 7 partnerów technologicznych: Amazon RME, Faurecia/ Forvia, Huawei, Saudi Aramco, Schneider Electric, Signify, Veolia.

www.dziewczynynapolitechniki.pl

Fundacja Edukacyjna Perspektywy

Organizacja non-profit założona w roku 1998, która monitoruje i wspiera polskie szkolnictwo wyższe oraz edukację. Rada Fundacji składają się z obecnych i byłych rektorów polskich uczelni oraz innych wybitnych osobistości życia publicznego wspierających rozwój szkolnictwa wyższego w Polsce.

W ramach prowadzonego wspólnie z Konferencją Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) programu „Study in Poland” Fundacja promuje polskie szkolnictwo wyższe za granicą. W roku 2006 rozpoczęła pionierski program „Dziewczyny na Politechniki!”, którego celem było zachęcenie młodych kobiet do podejmowania studiów na kierunkach technicznych i ścisłych. Obecnie działania na rzecz kobiet w technologiach obejmują wiele akcji i wydarzeń takich jak IT for She, Shesnovation Academy, program stypendialny Nowe Technologie dla Dziewczyn z Intelem i wiele innych. Fundacja organizuje też Perspektywy Women in Tech Summit – największe wydarzenie dla kobiet w technologiach w Europie, gromadzące 10 tys. uczestniczek i uczestników z 80 krajów świata, które w tym roku odbędzie się po raz piąty - w dniach 14 i 15 czerwca w Expo XXI w Warszawie.

Fundacja przygotowuje również prestiżowe rankingi edukacyjne: Ranking Szkół Wyższych, Ranking Kierunków Studiów, Ranking Liceów i Techników, Ranking MBA, a także wydaje renomowane informatory i publikacje, organizuje krajowe
i międzynarodowe targi edukacyjne.

www.perspektywy.org

www.womenintech.perspektywy.org

Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy (OPI PIB)

Interdyscyplinarny instytut naukowy i lider w tworzeniu oprogramowania systemów informatycznych dla polskiej nauki i szkolnictwa wyższego. Posiada wiedzę o prawie każdym polskim naukowcu, jego projektach czy aparaturze badawczej. Gromadzi, analizuje i tworzy informacje o sektorze badań i rozwoju, wpływając tym samym na kształt polskiej polityki naukowej. OPI PIB tworzy inteligentne systemy informatyczne dla sektora publicznego oraz wykorzystywane w celach komercyjnych.

Główne obszary badań prowadzonych w instytucie to: algorytmy uczenia maszynowego, algorytmy przetwarzania języka naturalnego, analiza sentymentu, sieci neuronowe, odkrywanie wiedzy z danych tekstowych, interakcja człowiek-komputer (HCI), systemy komputerowego wspomagania decyzji, sztuczna inteligencja.

W działalności badawczej OPI PIB stawia na interdyscyplinarność. Instytut prowadzi badania
w siedmiu laboratoriach skupiających specjalistów z wielu dziedzin. Poza ekspertami od technologii informatycznych
w zespole OPI PIB pracują ekonomiści, socjologowie, prawnicy, statystycy i psychologowie. Konfrontacja różnych podejść naukowych sprzyja dogłębnej analizie zagadnień badawczych i napędza innowacyjność.

[1] Do wyłonienia kierunków nowo technologicznych, w tym kierunków informatycznych posłużyła przede wszystkim wiedza ekspercka pracowników Laboratorium Baz Danych i Systemów Analityki Biznesowej Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego. Podstawą ich określenia jest program stypendialny prowadzony wspólnie przez Fundację Edukacyjną Perspektywy i firmę Intel. Zaliczane są do nich zarówno kierunki, w których wytwarzanie technologii jest głównym celem kształcenia, jak i te, w których kładzie się nacisk na zaawansowaną analizę danych.